Altes und Neues zur hl. Angela von Foligno, Band. II

Caput I

Hec fidelis Christi colloquendo de deo cum socia sua assignavit aliquos passus sive mutationes quos facit anima que proficiscitur per viam penitentie quos inveniebat in se, quos duxi in hoc opere primitus scribendos. 7

[EC132] Primus passus 8 est cognitio peccati, qua anima valde timet damnationem inferni (Bx1: damnari). Et in isto plangit amare.

Secundus 9 passus est confessio, ubi adhuc habet anima (Bx1: anima habet) verecundiam et amaritudinem, et ibi non sentit amorem, sed dolorem. Unde retulit [Bx1/1b] de seipsa, quod sepe comunicaverat cum peccatis, que pre verecundia non audebat (Bx1: pre verecundia ea non audens) plene confiteri, quamvis [Bx(Köln)/43vb] continue reprehendetur (Bx1: reprehenderetur) a propria conscientia. Super quo rogavit 10 beatum franciscum, qui nocte sibi apparens consolatus est eam monens (Bx1: monens ad) fideliter confitendum, quod die sequenti humiliter adimplevit. 11

[EC134] Tertius 12 passus 13 est penitentia, quam facit quis satisfaciendo de peccatis. Et adhuc est in dolore.

Quartus passus 14 est recognitio divine misericordie que eam misericorditer retraxit de ceno peccati et via inferni. [Bx2/61v] Et hic incipit anima illuminari. Et tunc plus plangit et dolet quam prius, et desiderat facere penitentiam 15 acutiorem. 16

Quintus passus est cognitio sui, quia iam anima aliquantulum illuminata nihil videt in se nisi defectus. Et tunc condemnat se ipsam coram deo dignam ignibus gehenne cruciandam. Et hic recipit adhuc amarum planctum.

Et est in quolibet istorum multa mora. Unde magna pietas et doli cordium est de anima, que 17 nisi tam graviter potest se movere et cum dolore et gravi pondere ad deum graditur, et parvum passum facit. 18

[EC136] Sextus passus 19 est quedam illuminatio gratie, qua profunde datur anime cognitio omnium peccatorum suorum. Et dicebat hec fidelis Christi quod in hoc sexto per hanc illuminationem gratie dabatur sibi profunde cognitio omnium peccatorum suorum (Bx1: certa et profunda noticia et cognitio omnium malefactorum et peccatorum suorum). Et videbat (Bx1: Et videbat ipsa fidelis Christi) se offendisse omnes creaturas, quas (Bx1: quas ipsa) tunc [Bx1/2r] rogabat 20, ut (Bx1: quatenus) non accusarent se (Bx1: ipsam) apud creatorem. Et tunc dabatur sibi cum magno igne amoris orare [Bx(Köln)/44ra] beatam virginem mariam cum omnibus sanctis, ut intercederent pro se illum amorem a quo tanta bona receperat, ut, quia cognoscebat 21 se mortuam, faceret vivam.

Septimo 22 dabatur sibi respicere in crucem, ubi videbat Christum mortuum pro nobis. Sed erat adhuc visio insipida, quamvis haberet ibi magnum dolorem.

Octavo 23, in aspectu crucis data est sibi maior cognitio, quomodo (Bx1: quo) filius dei secundum humanitatem fuerat 24 mortuus pro peccatis nostris. Et tunc recognovit omnia peccata sua cum maximo dolore, quibus Christum iterum crucifixerat. Et in hac cognitione crucis, ex nimio igne amoris sibi dato iuxta crucem expoliavit se omnia vestimenta sua, et totam se ei obtulit eique promisit, licet [Bx2/62r] cum timore, se perpetuo castitatem servaturam, illo igne amoris ad hoc se cogente. 25

Nono 26 dabatur sibi querere, que esset via crucis, ut posset stare ad pedem (Bx1: ad pedes) eius, quo refugiunt omnes peccatores. Que via sibi fuit [EC138] hoc modo ostensa et inspirata, videlicet 27 si cuperet ire ad crucem, parceret omnibus qui se offendissent, expoliaret se omnibus possessionibus suis, omnibus terrenis (Bx1: terrenis), parentibus et omnibus hominibus et seipsam et cor suum daret Christo qui pro ea seipsum dedit, et per viam spinosam, scilicet tribulationis 28 ambularet.

Et ex tunc cepit dimittere vestimenta meliora, et induere humiliora, et de cibariis similiter, sed [Bx(Köln)/44rb] adhuc erat ei verecundum nimis et penosum. Et (Bx1/2v) erat adhuc cum viro suo et erat sibi amarum cum diceretur 29 (Bx1: dicerentur) ei aliqua vel fieret iniuria (Bx(Köln): vel fieret aliqua iniuria), sustinebat tamen patienter propter Christum, prout poterat ipso auxiliante. Et factum est deo volente, quod illo tempore mater 30 sua, vir suus et omnes filii sui defuncti essent, quod fuit ei magna consolatio, quia rogaverat Deum, ut sibi ab hac luce subtraherentur (Bx(Köln): subtraheretur), ne in via predicta, scilicet crucis, quam iam ceperat (Bx1: inceperat), impedimentum ei prestarent. Et cogitabat, quod deinceps cor suum esset in corde dei, et cor dei in corde suo. 31

[EC 138] Decimo 32, cum quereret a deo, quid faciendo 33 plus ei placeret, pro sua pietate sibi dormienti pluries et vigilanti dignatus est apparere crucifixus dicens, quod 34 respiceret in plagas suas. 35 [EC140] Et ostendebat singillatim, que pro ea sustinuit a pedibus usque ad caput, et pilos barbe et superciliorum et capitis sibi evulsos, et numerabat (Bx1: numeravit) omnes flagellationes, dicendo: Hec omnia per te sustinui. Quid ergo potes facere, quod sufficiat? 36 [Bx2/62v] Et tunc in memoriam sibi reducebantur 37 omnia peccata sua, quibus ostendebatur ei, quod Christum recenter plagaverat, unde dolor vehemens inerat ei 38, et lacrimabatur tam ardenter, quod lachryme sibi carnem decoquebant, ita quod se oportebat apponere aquam frigidam ad refrigerandum.

Undecimo 39 propter predicta movit se deo auxiliante ad faciendum (Bx1: ad faciendam) penitentiam asperiorem. Ego frater, qui hec scripsi, pretereo hunc passum, quia [Bx1/3r] nimis prolixum [Bx(Köln)/44va] esset scribere de eius mirabili abstinentia, que fuit supra humanum morem difficilis. 40

Duodecimo 41, cum videretur sibi, quod non posset cum rebus mundi facere penitentiam sufficientem et ad crucem domini pervenire, prout a deo sibi [EC142] inspiratum fuerat, omnia penitus relinquere cupiebat, timens ne forte moreretur prius quam fieret pauper. Sed e regione varie tentationes obsistebant ei, proponentes sibi iuvenilem etatem, periculum mendicitatis et verecundie, famis, frigoris et nuditatis. In hoc conflictu sic (Bx1: sibi) existenti quadam vice a deo miserante fuit illuminata in corde taliter et confirmata, quod ex tunc deliberavit penitus omnia relinquere, etiam si certa fuisset quod pericula predicta et multa graviora sibi acciderent, ex quo deo placebat et placere poterat, ut Christum pauperem ipsa pauper sequi valeret.

(13. passus) Deinde 42 introivit per dolorem matris Christi et joannis evangeliste rogans eos humiliter, ut sibi a domino obtinerent aliquod signum certum, quo iugiter haberet in memoria passionem Christi (Bx(Köln): Christi passionem). Et fuit sibi dormienti ostensum cor Christi, et dictum fuit: In isto corde non est mendacium, sed omnia sunt ibi vera. 43

(14. passus) Postea, dum maneret in oratione, Christus ostendit seipsum sibi vigilanti in cruce, et dedit sibi maiorem sui cognitionem quam prius. Et dixit ei, quod apponeret [Bx2/63r] os sum et biberet sanguinem eius [Bx1/3v] recenter fluentem de suo latere. Et videbatur [Bx(Köln)/44vb] ei, quod ore proprio plage sacratissimi lateris apposito, biberet [EC144] sanguinem eius preciosum. Et dabatur 44 ei intelligere, quod in illo mundaretur a Christo. Et hic cepit et habuit magnam leticiam, quamvis ex passionis consideratione tristiciam sustineret. Et desiderabat 45 spergere (Bx(Köln): spargere) quantuncumque vilissima et asperrima sanguinem suum pro amore Christi, sicut pro ea ipse fecerat. 46

(15. passus) Deinde figebat se in beatam virginem matrem Christi et beatum joannem evangelistam, cogitando dolorem quem habuerant ex Christi passione, et 47 rogabat, quatenus sibi obtinerent gratiam, qua semper sentiret de dolore passionis Christi vel saltem de dolore eorum. De quo 48 semel sanctus joannes tantum dedit ei (Bx(Köln): dedit ei tantum), quod fuit de maximis doloribus, quos unquam senserit de passione et morte Christi et dolore matris eius, ex quo estimavit illum fuisse plus quam martyrem.

Et tunc datum est sibi plenum desiderium expropriandi se omnibus possessionibus et terrenis cum tanta voluntate, quod, licet impugnaretur a multis contradicentibus, [EC146] nequaquam ab hoc proposito avelli potuisset. Non enim sibi videbatur posse aliquid reservare sine magna offensione et sequi Christum. Et adhuc anima sua erat in amaritudine pro suis peccatis, et clamabat amaro planctu nesciens an essent deo placita que faciebat, et dicebat: Domine, etiam si damnanda fuerim, nihilominus faciam penitentiam et expropriabo me [Bx1/4r] et serviam tibi (Bx1: et serviam tibi).

(16. passus), [Bx(Köln)/45ra] Post hec, cum semel postularet a deo aliquam gratiam sibi fieri, posuit in corde suo orationem dominicam, scilicet pater noster, cum tam claro intellectu bonitatis divine et sue indignitatis 49, quod singula verba sibi in corde [Bx2/63v] exponebantur, ita ut, cum multa mora dicendo illud, acciperet sui ipsius cognitionem, unde ex una parte flebat amare propter peccata...