Hoofdstuk 1

In het begin - Schepping en chaos

De Leegte en Eerste Wezens

Voordat de zon de ochtendhemel verlichtte, voordat de bergen zich naar de hemel drongen, voordat de eerste golf beukte op een kust die nog niet bestond, was er niets. Niet het zachte niets van een stille kamer of het vredige niets van een diepe slaap, maar het absolute niets dat het menselijk begrip te boven gaat - een leegte zo compleet dat zelfs duisternis er niet in kon bestaan, want duisternis zelf vereist iets om tegen te kunnen.

De Grieken noemden dit oeroude nietsChaos(KAY-oss), en vanuit ons moderne perspectief zouden we het ons kunnen voorstellen als het ultieme vacuüm, een ruimte zonder materie, energie of zelfs de mogelijkheid van bestaan. Toch was Chaos niet zomaar een lege ruimte die wachtte om gevuld te worden. Volgens Hesiodus, wiensTheogonieblijft ons meest complete oude scheppingsverhaal. Chaos bezat een verschrikkelijke scheppende kracht: het vermogen om bestaan uit niet-bestaan te laten ontstaan, om het zijnde te laten ontstaan uit de afgrond van het niet-zijn.

Uit deze onbegrijpelijke leegte ontstonden de eerste bewuste entiteiten, wezens die zo fundamenteel waren dat ze de basiskrachten vertegenwoordigden die nodig zijn voor het functioneren van een universum.Gaia(GUY-ah), de Aarde zelf, ontstond niet als een planeet die in de ruimte draaide, maar als de solide basis waarop al het toekomstige bestaan zou rusten. Ze was zowel plaats als persoon, zowel de grond onder de voeten die nog niet bestond als een goddelijk bewustzijn dat in staat was tot denken, verlangen en verschrikkelijke wraak.

Tegelijkertijd ontstond GaiaEros(EH-ross), niet de mollige cherubijn uit Valentijnskaarten, maar een kosmische kracht van aantrekkingskracht en verbinding. Deze oer-Eros was de kracht die afzonderlijke wezens samenbracht, de fundamentele kracht die voortplanting, verbondenheid en zelfs conflict mogelijk maakt. Zonder Eros zou het universum een verzameling geïsoleerde entiteiten blijven, voor altijd gescheiden, voor altijd alleen.

Tartarus(TAR-tar-us) kwam ook voort uit Chaos, een rijk zo diep onder de aarde dat het evenzeer in de metafysische ruimte als in de fysieke realiteit bestond. Tartarus was niet alleen een gevangenis voor de slechteriken in de onderwereld, maar de diepste fundering van het universum, de plaats waar kosmische gerechtigheid uiteindelijk degenen zou neerleggen die de juiste orde van het bestaan ter discussie stelden.

Eindelijk kwamErebus(EH-reb-us), de personificatie van de oerduisternis, enNyx(NICKS), de belichaming van de Nacht. Deze wezens vertegenwoordigden niet de afwezigheid van licht - want licht bestond nog niet om afwezig te zijn - maar de fundamentele krachten van verhulling, mysterie en het onbekende. Vooral Nyx zou zo machtig blijken dat zelfs Zeus, de oppergod, haar zou leren vrezen.

De oude verhalenvertellers begrepen iets diepzinnigs in het plaatsen van deze wezens aan de basis van het bestaan. Ze beseften dat er, voordat er helden en schurken, goden en stervelingen, liefdesverhalen en tragedies konden bestaan, eerst de fundamentele bouwstenen van de realiteit moesten zijn: een plek om te staan (Gaia), een kracht om te verbinden (Eros), een diepte om te bevatten (Tartarus) en een mysterie om te verkennen (Nyx en Erebus).

Deze oerwezens schiepen het universum niet door middel van doelbewuste actie, zoals een ambachtsman klei vormt of een architect een gebouw ontwerpt. In plaats daarvan waren zij het universum dat zich bewust werd van zichzelf, de eerste tekenen van bewustzijn in de kosmische leegte. Hun bestaan zelf vertegenwoordigde de overgang van het absolute niets naar de mogelijkheid van alles.

Wat moderne lezers opmerkelijk vinden, is hoe dit oude scheppingsverhaal op onverwachte manieren parallel loopt met hedendaags wetenschappelijk inzicht. Net zoals natuurkundigen spreken over fundamentele krachten - zwaartekracht, elektromagnetisme, sterke en zwakke kernkrachten - die alle interacties in het universum beheersen, identificeerden de Grieken fundamentele krachten die alle toekomstige mythologische verhalen zouden vormgeven. Gaia's stabiliteit zou elk verhaal verankeren. Eros zou elke relatie sturen. Tartarus zou kosmische rechtvaardigheid afdwingen. Nyx zou de mysteries bewaren die verhalen de moeite waard maken om te vertellen.

De Grieken begrepen ook dat de schepping geen netjes, ordelijk proces is. Chaos brengt geen harmonie voort, maar krachten die onmiddellijk met elkaar in wisselwerking treden, met elkaar in conflict komen en nieuwe complexiteiten genereren. Vanaf het moment dat deze oerwezens ontstonden, was het toneel klaargezet voor drama op kosmische schaal.

Uitspraakgids voor oerwezens:

Geboorte van hemel en aarde

Gaia, hoewel geboren uit het niets, bleef niet alleen in haar oeroude eenzaamheid. Als belichaming van de scheppende kracht van de Aarde bezat ze het vermogen om nieuwe wezens te genereren uit haar eigen substantie, en haar eerste scheppingsdaad zou de fundamentele relatie vestigen die de kosmos voor de komende eeuwen zou bepalen.

Zonder partner of externe hulp bracht Gaia het volgende voort:Uranus(oo-RAH-nus), de sterrenhemel. Hij was niet alleen de blauwe koepel die zich boven ons uitstrekt, maar de levende personificatie van de hemel - uitgestrekt, eeuwig en allesomvattend. Uranus verscheen als Gaia's gelijke in grootte en reikwijdte, ontworpen om haar volledig te bedekken en te dienen als thuis voor de gezegende goden die uiteindelijk het hemelse rijk zouden bewonen.

De relatie tussen Gaia en Uranus vertegenwoordigt het eerste grote kosmische huwelijk, de verbintenis van Aarde en Hemel die een fundamenteel patroon zou worden in mythologieën wereldwijd. Toch was dit geen zachte romance tussen complementaire krachten. Vanaf het begin droeg hun verbintenis de kiem van een conflict in zich dat uiteindelijk de kosmos zou verscheuren.

Uranus daalde 's nachts neer op Gaia, en hun paring bracht de eerste generatie goddelijke wezens voort. Maar in tegenstelling tot de oerkrachten die uit Chaos voortkwamen door mysterieuze processen die niet te verklaren zijn, werden deze nieuwe wezens geboren door middel van herkenbare biologische voortplanting, waardoor voortplanting de primaire methode van kosmische expansie werd.

Hun eerste kinderen waren deTitanen(TIE-tans), twaalf wezens met enorme kracht en omvang. Zes mannelijke Titanen-De oceaan(oh-ZIE-een-ons),Coeus(ZIE-ons),Crius(GET-us),Hyperion(hoog-PEER-ee-on),Iapetus(eye-AP-eh-tus), enKronos(KRON-oss)-werden in evenwicht gehouden door zes vrouwelijke Titanen ofTitaniden(tie-TAN-ih-deez)-Tethys(TEE-dit),Phoebe(FEE-bij),Theia(THEE-ah),Mnemosyne(neh-MOSS-ih-nee),Themis(THEE-miss), enRhea(REE-ah).

Elke Titaan belichaamde specifieke aspecten van natuurlijke en kosmische orde. Oceanus vertegenwoordigde de enorme rivier waarvan de Ouden geloofden dat die de wereld omsloot. Hyperion personifieerde het licht dat door de hemel beweegt. Mnemosyne was de kracht van het geheugen zelf, zonder welke geen verhalen bewaard of doorgegeven konden worden. Themis belichaamde goddelijke wet en correct gedrag, de kracht die de sociale en kosmische orde handhaaft.

Maar de vruchtbaarheid van Gaia en Uranus hield niet op bij de Titanen. Ze brachten ook drieCyclopen(zucht-KLOH-piep)-Brontës(BRON-teez),Steropen(ster-OH-peez), enArges(AR-jeez) - eenogige reuzen wiens namen Donder, Bliksem en Helder betekenden. Deze wezens zouden later de bliksemschichten smeden die Zeus als wapens zou gebruiken.

Het meest angstaanjagend waren de drieHecatoncheires(hek-ah-ton-KY-reez), de Honderdhandigen-Gekookt(CAT-us),Briareus(bry-AIR-ee-us), enGyges(MAN-jeetje). Elk bezat vijftig hoofden en honderd armen, waardoor ze zo'n overweldigende kracht hadden dat hun bestaan de stabiliteit van de nieuw gevormde kosmos leek te bedreigen.

Maar zodra deze machtige wezens geboren waren, nam Uranus een beslissing die uiteindelijk tot zijn ondergang zou leiden. Geschokt door de monsterlijke verschijning van de Cyclopen en Hecatoncheires, en mogelijk de dreiging die ze vormden voor zijn suprematie aanvoelend, dwong hij hen terug naar de diepten van Gaia en sloot hen op in de duistere ruimtes van de Aarde zelf.

Deze daad van kosmisch onrecht veroorzaakte Gaia enorme pijn, zowel fysiek als emotioneel. De opsluiting van haar kinderen in haar eigen lichaam veroorzaakte voortdurend lijden, maar meer nog, het was een schending van de natuurlijke orde. Kinderen zouden moeten groeien en bloeien, en niet verborgen moeten worden uit angst en schaamte.

Gaia's angst voor haar gevangen kinderen zou de volgende fase van kosmische ontwikkeling inluiden. Haar liefde voor al haar nakomelingen, zelfs de meest monsterlijke, en haar woede over hun onrechtvaardige straf, zouden haar ertoe aanzetten een complot te smeden tegen haar eigen echtgenoot en partner. De perfecte verbintenis tussen Aarde en Hemel begon al te barsten, wat de weg vrijmaakte voor de eerste grote oorlog in de hemel.

Het verhaal van Gaia en Uranus legt patronen vast die in de Griekse mythologie terugkomen: de spanning tussen generaties, de angst om door je kinderen omvergeworpen te worden, en de manier...